5 Boyutlu Kara Delik Genel Rölativiteyi Çökertebilir
Araştırmacılar evrende 5 boyut yada daha çok boyutta olabilecek garip bir kara deliğin çağıl fiziğin temeli Genel Rölativite(Görelelik) teorisini çökertebileceğini gösterdi. Cambridge ve Queen Mary Üniversitesi’nden araştırmacılar halka tipi bir kara deliğe bazı çıkıntılara vererek zamana karşı incelmesini elde eden bir simülasyonu başarıyla hazırladılar. Bu halkalar sonunda oldukça incelerek minyatür kara deliklere ayrılıyor. Aynı musluktan akan suyun damlacıklara dönüşmesi benzer biçimde.
Halka şekilli kara delikler ilk 2002 senesinde kuramsal fizikçiler tarafınca keşfedilmişti, fakat bu kara deliklerin dinamikleri ilk kez süper bilgisayarlarla simüle edildi. Bu tarzda bir kara delik formu ise çıplak tekilliğe bir görünüm sağlayarak, genel rölativite arkasında yatan denklemlerin çökmesine niçin olabilir.
Genel Görelelik teorisi yer çekimini anlamamızı, yıldızların yaşlarını tahmin etmemizi, GPS sinyalleriyle yön bulmamızı elde eden Einstein’ın denklemleridir. Kuram bizlere maddenin kendini çevreleyen uzay-zamanı büktüğünü, ve yer çekim tesirinin bu bükülmeden kaynaklandığını söyler. Yayınlamasından 100 yıl sonrasında bile genel rölativite doğal olarak tutulduğu her testi geçse de , tekillikler teorinin sınırlamalarından birini oluşturuyor.
Tekillik ise uzay-zamanda kütle çekiminin oldukça yoğun olduğu bir yer ve burada fizik kanunları çöküyor. Genel Görelelik tekilliklerin kara deliğin merkezinde oluştuğunu tahmin eder ve onların vaka ufkuyla (geri dönüşü olmayan nokta) sarıldığını, kütle çekimin kaçışı olanaksız bırakacak kadar kuvvetli olduğu doğrusu dışarıdan izlenemeyecek yapılar bulunduğunu belirtir.
” Kozmik sıkıdüzen yaklaşımı ,tekilliklerin vaka ufkunun arkasında kara deliklerin içinde oldukça fizik açısından bir mesele yaratmayacağını söyler. Kozmik sıkıdüzen yaklaşımı geçerli oldukça, biz kara deliklerin haricinde tahmin yapabiliriz. Şu sebeple biz fizikte evrenin bugünkü hali ile alakalı elde edilmiş bilgiden , geleceğini tahmin etmeyi çalışıyoruz,”diyor Cambridge Uygulamalı Matematik ve Kuramsal Fizik Kısmı’nden doktora talebesi destek yazar Markus Kunesch,
Fakat tekillik vaka ufkunun haricinde var olursa ne olur? Eğer bu gerçekleşirse, yalnız dışarıdan görünür olmakla kalmaz, hem de üstüne sonsuz yoğunluğun çöktüğü bir nesneyi temsil eder, bu durumda fizik kanunları çöker. Kuramsal fizikçiler bu duruma çıplak tekillik olarak hipoteze ediyorlar ve yüksek boyutlarda oluşma olasılığı var.
“Eğer çıplak tekillikler oluşursa , genel rölativite çöker. Eğer genel rölativite çökerse, her şey alt üst olarak fırlar, bundan dolayı artık tahmini bir güç yoktur ve bu aşamadan sonrasında evreni tek başına açıklayabilecek bir kuram düşünülemez.”
Biz evreni üç boyut ve dönemin olduğu kısaca uzay vakit olarak düşünüyoruz Fakat sicim teorisi benzer biçimde teoriler evrenin 11. Boyuta kadar olabileceğini öngörüyor. İlave boyutlar daha büyük ve genişleyici olabilir ya da küçücük bukleli tespiti zor olabilir. İnsanlar sadece 3 boyutu direkt algılayabilir, öteki boyutların varlığı sadece oldukça yüksek enerji deneylerinde gösterilebilir kısaca CERN LHC benzer biçimde..
Einstein’ın teorisi tak başına evrenden kaç boyut bulunduğunu göstermese de , kuramsal fizikçiler genel Göreleliği daha yüksek boyutlarda emek vererek halen kozmik sansürün onu koruduğunu gösteriyor. 5 boyuttaki halka kara deliklerin keşfiyle, araştırmacılar onu yoksayarak, çıplak tekilliğe niçin olacak bir hipotez kurmalarına niçin olacaktır
Cambridge’den araştırmacılar ve Queen Mary Üniversitesi’nden Pau Figueras yardımcılığında araştırmacılar eğer halka yeterince ince ise, çıplak tekilliklerin oluşumuna olanak verebileceğini keşfettiler.
COSMOS süper bilgisayarını kullanan araştırmacılar , Einstein’ın tüm teorisinin yüksek boyutlardaki simülasyonunu kullanarak, bu kara deliklerin yalnız dengesiz bulunduğunu bulmakla kalmayıp, bununla beraber son kaderlerini tespit etmeyi başardılar. Dönemin çoğunda kara delikler küreye çökeceğinden, tekillik vaka ufkunda kalacaktır. Yalnız siyah bir halka giderek aynı hamur harcı halkası benzer biçimde incelerek, sonunda kopacak ve çıplak tekilliğe niçin olacaktır. İşte bu inanılmaz şekilleri oluşturmak için yeni simülasyon teknikleri ve bilgisayar kodları gerekti.
“Einstein yüksek boyutlardaki teorisini simüle etmek , yeni bilgisayar teknikleri daha kolay . Einstein ‘ın teorisinin limitleri bilgisayarlar yardımıyla sonuna kadar zorlanabiliyor. Fakat kozmik sıkıdüzen yüksek boyutları bir arada tutamıyor, bu ndenle kim bilir dört boyutlu evreni ayakta tutacak oldukça spesiyal bir şey bakmak gerekiyor.
Kozmik sıkıdüzen varsayımı bizim dört boyutlu evrenimizde büyük oranda gerçekleşen vakaları açıklasa da evreni açıklamak için yeni bir yol gerekiyor. Kuantum kütleçekimi açısından bir öteki vaka da Einstein’ın denklemlerinin yaklaşımının tekillikten uzak olmasıdır, fakat yeni fizik tanımları tekilliğe daha yakın olabilir.
Araştırma Referansı:
Bu haber 123 kez okundu
Kaynak: Gerçek Bilim
Haberin Devamı
5 Boyutlu Kara Delik Genel Rölativiteyi Çökertebilir
0 yorum:
Yorum Gönder