Brent varilinin 35 dolar seviyesine düşmesine rağmen 1 liraya mal olan benzin 4.35 liradanmotorin ise 3.7 liradan satılmaya devam ediyor. Yüksek vergiler sebebiyle petrol fiyatlarındaki düşüş vatandaşa yansımıyor.
Petrol fiyatlarındaki düşüş vatandaşa yansımadı. Özgürlük’ten Merve Erdil’in haberine gore, geçtiğimiz yıl haziran ayında bir varil Brent petrolün fiyatı 115 dolar civarında, kısaca o dönemki kur ile ortalama 243 liraydı. Aynı dönemde benzinin litre fiyatı ise 5.02 liraydı. Brent petrolün dün meydana gelen seviyesi olan 36.32 dolardan güncel dolar kuru ile hesaplandığında, bir varil Brent petrolün fiyatı 105 liraya karşılık geliyor. Benzinin litre satış fiyatı ise 4.35 lira. Bu anlamda, petrolün varil fiyatı 1.5 yılda yüzde 68.7 kıymet yitirdi. Petrol TL bazında da yüzde 56.8 ucuzlarken, pompa fiyatı yalnız yüzde 14.7 civarında ucuzladı. Bunun temel sebebi ise akaryakıt üstündeki vergi yükü. Vergi yükü hem Avrupa’da bir çok ülkede hem de Türkiye’de tüketicinin petrol fiyatlarındaki düşüşü hissetmesine engel oluyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) kasım ayı petrol ve LPG piyasası fiyatlandırma raporuna nazaran, ürün fiyatı 1.04 lira olan benzin; rafineri, ÖTV+KDV, gelir oranı, ana dağıtım şirketi ve bayi marjlarının eklenmesiyle pompada 5 liraya yaklaşıyor. Devlet 100 TL’lik akaryakıtın averaj 60 lirasını vergi olarak alıyor.
YÜZDE 65.3′Ü VERGİ
EPDK fiyatlandırma raporuna nazaran, 95 oktan kurşunsuz benzinin ürün fiyatı 1.04 lira. Bunun üstüne 0.04 TL toptancı marjı, 0,00254 TL gelir oranı, 0,43 TL dağıtıcı ve bayi marjı toplamına ilaveten 2.84 TL vergiler ekleniyor. Böylece 1.04 liralık ürünün nihai satış fiyatı 4.35 liraya yükseliyor. Doğrusu benzinin litre başına 4.35 lira olan pompa fiyatının yüzde 65.3’ünü vergi, kalan kısmını ise yüzde 23.9 ile ürün maliyeti ve yüzde 10.8 ile piyasada etkinlik gösteren şirketlerin harcamaları ve brüt kar marjı oluşturuyor.
TÜRKİYE EN PAHALI AKARYAKITI KULLANAN ÜLKE
Motorinde de benzer bir tablo söz mevzusu. İstanbul Avrupa yakası fiyatlarına nazaran, bir litre standart motorinin kasım ayı averajı 3.72 liraydı. Bunun 1.07 lirasını ürünün fiyatı, 2.16 lirasını toplam vergiler, 0.46 lirasını dağıtıcı ve bayi karı, 0.03 lirasını toptancı marjı ve 0.00254 lirasını ise gelir oranı oluşturuyor. Bu veriler incelendiğinde, pompada litresi 3.72 liradan satılan motorin fiyatının, yüzde 58.1’ini vergi, yüzde 28.8’ini ürün maliyeti, yüzde 13.1’ini ise piyasada etkinlik gösteren şirketlerin brüt kar marjı oluşturuyor. Avrupa’da da benzinden alınan vergi yüzde 50 ila 70 içinde değişiyor. Avrupa Birliği’nde Hollanda benzer biçimde ülkelerdeki averaj gelir düzeyi ile Türkiye’deki averaj gelir düzeyi kıyaslandığında, gelirde akaryakıtın almış olduğu hisse farklılık gösteriyor. Türkiye’de akaryakıt ürünlerinden toplanan vergiler, toplam vergilerin yüzde 15’ini oluşturuyor. Türkiye’deki sürücüler dünyanın en pahalı akaryakıtını kullananlar sıralamasında yerini koruyor. Maliye’nin petrol ve doğalgazdan almış olduğu ÖTV, 2015 yılının ilk 6 ayında yüzde 12.5 artışla 23 milyar 740 milyon liraya çıktı. Pompa fiyatlarını etkileyen öteki bir vaka da dolar kurundaki artış oldu. Türkiye’nin en mühim cari açık kalemlerinden petrolün varil fiyatındaki düşüş, kurdaki artış sebebiyle bire bir iç piyasaya yansımıyor. Fiyatların düşmesini engellemiş olan ufak bir etken ise firmaların stokları. Dağıtım şirketlerinin ellerindeki yüksek fiyattan almış oldukları ürünlerin de düşük fiyattan elden çıkartılmaması için fiyat düşüşleri derhal yansıtılmıyor. Sektör temsilcileri, yaptıkları açıklamalarda musluktan parasız aksa dahi benzini 2.57 liradan ucuz alamayacağımızı söylerken; kamu ise bazen akaryakıt şirketlerinin fiyat metodolojisine uymadığını söyleyerek, tavan fiyat uygulaması getiriyor.
VERGİ ZAMMI GELEBİLİR
Akaryakıt vergilerinde, yılbaşı itibariyle zam bekleyenler de var. Sektör temsilcileri, akaryakıttan maktu alınan hususi tüketim vergisinde (ÖTV) son olarak güncellemenin 2013 senesinde yapıldığına işaret ederek, “Akaryakıttan alınan hususi tüketim vergisi maktu, doğrusu fiyatlar düşse de vergi tutarı oransal değil net bir sayı olarak alınıyor. Hatta akaryakıt tutarları düştüğünde vergi geliri düşmesin diye arttırılıyor. Petrol fiyatlarının bu seviyesi dikkate alındığında yılbaşında ÖTV’ye zam gelebilir” diyor. Özgürlük Iktisat yazarı Erdal Sağlam da geçtiğimiz günlerde yazısında, “Bir işadamı Maliye’nin akaryakıt vergilerinde artışı tartıştığı haberleri aldıklarını söylemiş oldu. 40 dolarlara inen petrol fiyatlarına karşın akaryakıta zam gelmesi halinde, bunun tüm mallara yayılacağını özetleyen işadamı, talebin negatif etkileneceğini söylemiş oldu” demişti.
Öteki taraftan Goldman Sachs, OPEC’in aralık ayı toplantısında üretimi azaltmaktan geri durmasının ve şu anda zayıf olan temel göstergelerin daha da kötüleşmesinin etkisiyle petrol fiyatlarında gerilemenin devam edeceği beklentisini yineledi. Petrol fiyatı için 20 dolar/varil dip öngörüsünün arkasında duran Goldman Sachs, petrol fiyatının bu seviyeye düşmesi halinde şirketlerin zarar etmekten kaçınmak için üretimlerini kısmak zorunda kalacaklarını savundu. Suudi Arabistan başta olmak suretiyle petrol üreten 13 ülke son yıllarda günlük petrol üretimini 30 milyon varilde tutuyor.
*Türkiye fiyatı dün meydana gelen kur ve pompa fiyatı ile hesaplanmıştır. Avrupa verileri 14 Aralık’a aittir.
Haber Kaynağı: Sözcü
1 liralık benzin vatandaşa 4.35 liraya satılıyor
0 yorum:
Yorum Gönder