Evet!
Doğada hayatta kalma savaşı hiçbir zaman bitmez. Bu savaş kompleks organizmalardan en küçük mikroskobik canlılara kadar binlerce yıldır devam etmekte. Bakteri ve virüsleri en çok bizi hasta ettiklerinde anıyoruz. Halbuki onlar da bizim dokularımızda kendi türlerinin devamını sağlamaya çalışıyorlar. Neyse ki binlerce yıl boyunca mikroorganizmalarla birlikte evrilmenin bir sonucu olarak savaşçı bağışıklık hücrelerimiz sayesinde hayatta kalıyoruz.
Tek hücreli canlıların da kendilerine özgü bağışıklık sistemleri mevcut. Tıpkı memeli hücrelerini enfekte eden virüsler olduğu gibi, bakterileri de enfekte eden virüslerin varlığı uzun yıllardır biliniyor. Bu virüslere kısaca “faj” ya da bir diğer adıyla -bakterilere bulaştığı için- “bakteriyofaj” diyoruz. Günümüzde gen-düzenlemede kullanılan CRISPR-Cas9 sistemine yazılarımızda ve güncel bilim sayfalarında sıkça rastlamışsınızdır. Bu sistem aslında hemen hemen tüm prokaryotlarda bulunan ve fajlar gibi dışardan hücre içine giren yabancı DNA’yı tanıyıp işlevsiz hale getirmeye yarayan moleküler bir bağışıklık sistemi. Peki kompleks organizmalardan tek hücrelilere kadar hemen hemen tüm canlılar virüslerle savaştığına göre, virüsler hep kazanan mıdır? Virüslerin düşmanı yok mudur? Son yıllarda tanımlanan ve “Sputnik” ismi verilen faj, virüslerin de hastalanabildiğini gösterdi ve terminolojiye yeni bir tanım katıldı: “virofajlar”.
Sputnik fajı, tek hücreli ökaryotlardan olan, amip ailesine mensup Acantomoeba canlısını enfekte eden dev bir virüsü enfekte ediyor. Amipleri enfekte eden bu dev virüsün ismi “Acanthamoeba Polyphaga Mimivirus” kısaca APMV. Dev denilmesinin sebebi bilindik virüs boyutlarından 3-4 kat büyük olması. Sputnik, diğer virüsler gibi DNA’sını konak hücreye aktarıp çoğalıyor (buradaki konak ise APMV virüsü) ve konağa zarar vererek etrafa yayılıyor. Sputnik fajının doğrudan amipleri enfekte etmediği gösterildi. Bu da bize konak olarak virüsleri kullandığını gösteriyor. Özetle nurtopu gibi bir “virüs enfekte eden virüsümüz” var. Üstelik Sputnik, türünün tek örneği de değil. Literatürde birçok virüs enfekte eden yeni virüsler tanımlandı. Bu da meraklı bilimseverler ve mikrobiyoloji dünyası için oldukça heyecan verici.
Hazırlayan: Seda Baykal (Evrim Ağacı)
Kaynaklar ve İleri Okuma:
Kaynak: Evrim Ağacı
Haberin Devamı
Virüsler Virüs Kapar Mı?
0 yorum:
Yorum Gönder